ZSPU.440.121.2018

Na podstawie art. 104 § l ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2018 r. poz. 2096 ze zm.) oraz art. 12 pkt 2 i art. 22 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2016 r. poz. 922 ze zm.) w związku z art. 160 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. poz. 1000 ze zm.) i art. 57 ust. 1 lit. a) i f) oraz art. 6 ust. 1 lit. c) i e) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz. Urz UE L 119 z 04.05.2016, str. 1 ze zm.) po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wniosku Ośrodka Pomocy Społecznej W. o nakazanie S. udostępnienia danych osobowych Pani B.B. w zakresie informacji, w jakiej wysokości i w jaki sposób były dokonywane wpłaty na poczet opłat mieszkaniowych w okresie od dnia […] marca 2007 r. do dnia […] grudnia 2010 r. za lokal przy ul. Z. […] w W.  –  Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych

odmawia uwzględnienia wniosku.

Uzasadnienie

Do Biura Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych [obecnie Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych] wpłynął wniosek Ośrodka Pomocy Społecznej W., zwanego dalej OPS, o nakazanie S., zwanej dalej S. udostępnienia danych osobowych Pani B.B. w zakresie informacji, w jakiej wysokości i w jaki sposób były dokonywane wpłaty na poczet opłat mieszkaniowych w okresie od dnia […] marca 2007 r. do dnia […] grudnia 2010 r. za lokal przy ul. Z. […] w W. W skardze wskazano, że Pani B.B. jest świadczeniobiorcą pomocy społecznej. Decyzją […] z dnia […] kwietnia 2010 r. przyznano jej zasiłek stały od […] kwietnia 2010 r. do […] kwietnia 2013 r., a decyzją nr […] z dnia […] czerwca 2013 r. za okres od […] czerwca 2013 r. do […] maja 2016 r. jako osobie spełniającej wymogi ustawowe ze względu na brak źródła dochodu. 

Wskazano, że w świetle art. 8 ust. 3 i art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2018 r. poz. 1508 ze zm.) „fakt dokonywania opłat na poczet zobowiązań mieszkaniowych p. B. B., przez inne osoby, wymaga oceny przez pryzmat powołanych przepisów. (…) Ustalenie przez organ, że (…) świadczeniobiorca posiada inne niż deklarowane dochody, uprawnia OPS do wszczęcia postępowania w sprawie zmiany lub uchylenia na niekorzyść strony bez jej zgody decyzji administracyjnej  przyznającej świadczenie (art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej) oraz do wszczęcia postępowania w sprawie ustalenia wysokość świadczeń nienależnie pobranych podlegających zwrotowi oraz terminu ich zwrotu (art. 104 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej). Tut. Ośrodek w celu weryfikacji prawa p. B.B. do zasiłku stałego, wobec powziętych wątpliwości co do jej rzeczywistej sytuacji życiowej, w dniu […].06.2014 r. wystąpił z wnioskiem do S. o udzielenie informacji czy Pani B.B. opłaca czynsz oraz kiedy były dokonywane wpłaty i w jakiej wysokości. Uzyskanie przez organ powyższej informacji spowodowało, że w dniu […].07. 2014r. Ośrodek Pomocy Społecznej zawiadomił Panią B.B. o wszczęciu postępowania z urzędu w sprawie uprawnień do świadczeń pomocy społecznej w formie zasiłku stałego w związku z nowymi okolicznościami (…). W toku postępowania ujawniono ponadto, że w kontrolowanym okresie od stycznia 2012r. do […].07.2014r. opłaty czynszowe dokonywane były przelewem z rachunków bankowych nie należących do Pani B.B. W świetle powołanych wyżej przepisów ustawy wpłaty dokonywane przez inne osoby należało zakwalifikować jako dochód beneficjentki. W trakcie trwania w/w postępowania S. udzielała organowi pomocy społecznej wszelkich informacji niezbędnych dla ustalenia prawa beneficjentki do świadczeń pomocy społecznej, na podstawie art. 105 ustawy (…). W oparciu o ustalone dane – decyzją Nr […] z dnia […].10.2014r. organ ustalił wysokość świadczeń nienależnie pobranych przez Panią B.B. w okresie od dnia […].02.2012r. do dnia […].09.2014r. W związku z wyjściem na jaw okoliczności uzasadniających prowadzenie postępowania w dalszym ciągu co do wcześniejszych okresów, OPS zawiadomił Stronę o rozszerzeniu zakresu badania sprawy. W związku z powyższym pismem z dnia […].10.2014r. (…) Ośrodek ponownie wystąpił do S. (…) o udzielenie informacji dotyczących Pani B.B. (…) tj. wskazanie w jakiej wysokości i w jaki sposób były dokonywane wpłaty na poczet opłat mieszkaniowych w okresie od […].03.2007r. do […].12.2010r. Na powyższe żądanie S. odmówiła udzielenia informacji (…)”.

Generalny Inspektor przeprowadził w sprawie postępowanie wyjaśniające, w toku którego pozyskał wyjaśnienia S. Wskazano w nich, że:

1. S. przetwarza dane osobowe Pani B.B. jako członka S. posiadającego spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu  i w związku z tym prowadzi ewidencję należności z tytułu opłat eksploatacyjnych za używanie lokalu i wniesionych wpłat.
2. S. wyjaśniła w sprawie, że „nie przetwarza danych w zakresie informacji o miejscu i sposobie wpłat na poczet opłat eksploatacyjnych jak również właścicielach rachunków z których wpływają wpłaty. (…) ewidencjonuje jedynie na kontach rozrachunkowych z tytułu opłat eksploatacyjnych dokonywane wpłaty”. Według S. „informacja o wnoszeniu wpłat” nie mieści się w zakresie pojęcia dane osobowe.
3. Pismem z dnia […] czerwca 2014 r. OPS na podstawie art. 105 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej zwrócił się do S. „o udzielenie informacji dotyczących Pani B.B. zam. […] czy Ww. opłaca czynsz, kiedy były dokonywane wpłaty i w jakiej wysokości”. Zaznaczono: „Powyższe informacje są niezbędne dla potrzeb pomocy społecznej”.
4. S. pismem z dnia […] czerwca 2014 r. poinformowała o wysokości zadłużenia za ww. lokal na dzień […] czerwca 2014 r., podała, w jakiej wysokości w jakich dniach zostały dokonane wpłaty z tytułu opłat eksploatacyjnych za ww. lokal. Dodano, że Pani B.B. jest członkiem S., przysługuje jej spółdzielcze własnościowe prawo do ww. lokalu mieszkalnego i podano wysokość opłat eksploatacyjnych za ten lokal od dnia […] maja 2014 r.
5. Decyzją […] z dnia […] października 2014 r. Prezydent W. uznał kwotę świadczenia wypłaconego w formie zasiłku stałego Pani B.B. za okres od […] lutego 2012 r. do […] września 2014 r. jako świadczenie nienależnie pobrane.
6. Pismem z dnia […] października 2014 r. OPS na podstawie art. 105 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej zwrócił się do S. „o udzielenie informacji dotyczących Pani B.B. zam. […] tj. wskazanie w jakiej wysokości i w jaki sposób były dokonywane wpłaty na poczet opłat mieszkaniowych w okresie od […].03.2007r. do […].12.2010r.”. Dodano: „Powyższe informacje są niezbędne dla potrzeb pomocy społecznej”.
7. W odpowiedzi z dnia […] listopada 2014 r. S. powołała art. 105 ustawy o pomocy społecznej i podniosła: „Wniosek z dnia […] października 2014 r. jest niezgodny z w/w przepisami gdyż nie dotyczy informacji mających znaczenie dla przyznania świadczeń lub ich wysokości”.
8. W piśmie z dnia […] listopada 2014 r. OPS powołał art. 105 ust. 1 i art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej jako uprawniające OPS do uzyskania żądanych danych. Wskazano, że Pani B.B. korzysta ze świadczeń pomocy społecznej. Dodano, że S. jest jednostką organizacyjną, o której mowa w art. 105 ustawy o pomocy społecznej.
9. W odpowiedzi z dnia […] grudnia 2014 r. S. wskazała, że w ww. art. 8 ust. 3 ustawodawca posłużył się „wyliczeniem enumeratywnym (katalog zamknięty), w którym nie wymienia się opłat mieszkaniowych. Powyższe wskazuje na to, że nie wykazali Państwo w wystarczającym stopniu, że dane, o które wystąpiliście, mają znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy”. Dodano: „Członek S., którego dotyczy sprawa, nie wyraził zgody na ujawnienie tego typu informacji”.
10. W wyjaśnieniach udzielonych w sprawie S. podniosła: „OPS domaga się od S. informacji o wpłatach sprzed […] lat, za okres od 2007 roku. Nie można zatem dopatrzyć się żadnego związku wymaganych danych z art. 105 ustawy o pomocy społecznej ani też z art. 8 ust. 3 tejże ustawy. W art. 8 mowa o dochodach za miesiąc poprzedzający złożenie wniosku a w art. 105 o informacji mających znaczenie dla rozstrzygnięcia o przyznaniu lub wysokości świadczeń z pomocy społecznej. (…) Wpłaty na poczet opłat eksploatacyjnych są wydatkiem pani B. a nie dochodem. (…) Pani B. nie uzyskuje dochodów od S. w związku z powyższym S. nie jest podmiotem właściwym do dokumentowania dochodów Pani B. (…) OPS w pismach do S. nie wykazał w wystarczającym stopniu, że dane, o które wystąpił, mają znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. (…) Informacja S., że wystąpiły przypadki wpłaty na konto opłat eksploatacyjnych z rachunku bankowego, którego właścicielem nie jest Pani B., jedynie stwarza prawdopodobieństwo że uzyskania przez nią innych dochodów ale wcale nie świadczy o uzyskaniu dochodów przez Panią B.. (…) Pani B. twierdzi, że wystąpiły przypadki, że wręczyła pieniądze swojej siostrze żeby ta dokonała wpłaty opłat eksploatacyjnych za jej mieszkanie. Tak więc wskazuje to na operację techniczną, która nie stanowi przysporzenia majątku i zmniejszenia długu z tytułu wpłaty osób trzecich, tylko z powodu wpłaty własnej. Trudno dziwić się takiemu zachowaniu Pani B. zważywszy, że […]. Biorąc powyższe pod uwagę OPS winien najpierw zażądać oświadczeń od Pani B. i jej siostry. (…) Prowadzone przez S. kartoteki należnych opłat eksploatacyjnych i wnoszonych wpłat na poczet tych opłat oraz salda tych rozrachunków i nie zawierają innych danych takich jak np. wnioskowane przez OPS informacje w jaki sposób (gotówka, przelewem, z jakiego rachunku wpłynęły środki na rachunek S. S. nie ewidencjonuje i nie przetwarza danych wymaganych przez OPS. Żadne przepisy nie nakazują S. wprowadzenia do ewidencji takich szczegółów jak sposób wniesienia opłaty (na poczcie, w którym banku, osoba posiadająca tytuł do lokalu lub inna osoba zamieszkująca w gospodarstwie domowym czy osoba trzecia. Z uwagi na 3 letni okres przedawnienia roszczeń S. nie jest zobowiązana do przechowywania dokumentów za okresy wcześniejsze. S. udzieliła OPS dodatkowych danych za lata 2012-2014 innych niż wynikają z ewidencji wyszukując je w wyciągach bankowych z tego okresu i odmówiła informacji za okres od 2007 roku. Podanie informacji o wpłacie w danym miesiącu sposobie jej wniesienia na poczcie czy w banku i z jakiego rachunku wymagałoby przeanalizowania kilkudziesięciu wyciągów i około 1500 operacji za każdy miesiąc. (…) W efekcie przygotowane dla OPS dane i tak nie byłyby przydatne, bo w naszej ocenie dokonanie wpłaty do S. poprzez wręczenie pieniędzy siostrze jest operacją techniczną a nie dochodem bo nie przysparza majątku. Żądane przez OPS dane nie mogły posłużyć do działań wskazanych przez OPS w przepisach art. 105 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. Gdyby nawet udało się ustalić dane osób trzecich dokonujących wpłat  na rzecz Pani B. To S. nie posiada upoważnienia tych osób do przetwarzania ich danych i w związku z powyższym nie byłaby uprawniona do przekazania tych danych OPS. (…) Żądane przez OPS informacje nie wynikają ze wskazanych przez OPS przepisów art.105, bo nie służą do ustalenia wysokości świadczenia, ani przepisów art. 8 bo informacja S. o wysokości wpłat nie stanowi informacji o wysokości dochodów podopiecznej OPS tj Pani B.B. Zasiłek stały nie jest też dodatkiem mieszkaniowym w celu ustalenia którego wymagane jest zaświadczenie S. o zaległościach podatkowych”.

Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych zważył, co następuje.

W myśl art. 160 ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. poz. 100 ze zm.) postępowania prowadzone przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, prowadzone są przez Prezesa Urzędu (ust. 1). Z ust. 2 ww. przepisu wynika, że postępowania, o których mowa w ust. 1, prowadzi się na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2016 r. poz. 922 ze zm.), zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. − Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2018 r. poz. 2096 ze zm.). Czynności dokonane w postępowaniach, o których mowa w ust. 1, pozostają skuteczne (ust. 3). Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych – w myśl jej art. 176 – weszła w życie z dniem 25 maja 2018 r.

Od dnia 25 maja 2018 r. ma zastosowanie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem  danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz UE L 119 z 04.05.2016, str. 1 ze zm.), zwane dalej RODO.

Niniejsze postępowanie – jako wszczęte i niezakończone przed dniem 25 maja 2018 r. – prowadzone jest na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych w zakresie dotyczącym przepisów regulujących procedurę administracyjną, natomiast w zakresie rozstrzygającym o legalności procesu przetwarzania danych osobowych – na podstawie RODO.

Przedmiotem postępowania administracyjnego w niniejszej sprawie jest odmowa udostępnienia przez S. na wniosek OPS danych osobowych Pani B.B. w zakresie informacji, w jakiej wysokości i w jaki sposób były dokonywane wpłaty na poczet opłat mieszkaniowych w okresie od dnia […] marca 2007 r. do dnia […] grudnia 2010 r. za lokal przy ul. Z. […] w W.

Z materiału dowodowego sprawy wynika, że Pani B.B. korzysta ze świadczeń z pomocy społecznej i jest członkiem S. z tytułu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w W. przy ul. Z. […].

OPS jako podstawę wniosku o udostępnienie ww. danych wskazał art. 105 ust. 1 i art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej.

Zasada zgodności z prawem została uregulowana w art. 5 ust. 1 lit. a)  RODO, który stanowi, że dane osobowe muszą być przetwarzane zgodnie z prawem, rzetelnie i w sposób przejrzysty dla osoby, której dane dotyczą („zgodność z prawem, rzetelność i przejrzystość”). Art. 6 RODO uszczegóławia i nadaje skonkretyzowaną normatywną treść ww. zasadzie. Z uwagi na konstytucyjnie uregulowaną zasadę legalizmu, według której organy władzy publicznej (w niniejszej sprawie OPS) działają na podstawie i w granicach prawa, w tej sprawie istotne znaczenie posiada art. 6 ust. 1 lit. c) i e) RODO. Z tego przepisu wynika, że przetwarzanie jest zgodne z prawem wyłącznie w przypadkach, gdy – i w takim zakresie, w jakim – c) przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze; e) przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej powierzonej administratorowi.

OPS jest podmiotem realizującym zadania z zakresu pomocy społecznej, a Pani B.B. korzysta ze świadczeń z pomocy społecznej. Art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej stanowi, że pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Art. 15 pkt 1 ww. ustawy stanowi, że pomoc społeczna polega w szczególności na przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustawą świadczeń.

Jak stanowi art. 8 ust. 1 ww. ustawy, prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, z zastrzeżeniem art. 40, art. 41, art. 53a i art. 91, przysługuje: 1) osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 461 zł, zwanej dalej „kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej”, 2) osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 316 zł, zwanej dalej „kryterium dochodowym na osobę w rodzinie”, 3) rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, zwanej dalej „kryterium dochodowym rodziny” – przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art. 7 pkt 2–15 lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy społecznej..

Art. 8 ust. 3 ww. ustawy stanowi, że za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o: 1) miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych; 2) składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach; 3) kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób. Art. 8 ust. 4 ww. ustawy stanowi, że do dochodu ustalonego zgodnie z ust. 3 nie wlicza się: 1) jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego; 2) zasiłku celowego; 3) pomocy materialnej mającej charakter socjalny albo motywacyjny, przyznawanej na podstawie przepisów o systemie oświaty; 4) wartości świadczenia w naturze; 5) świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych; 5a) świadczenia pieniężnego i pomocy pieniężnej, o których mowa w ustawie z dnia 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 690); 6) dochodu z powierzchni użytków rolnych poniżej 1 ha przeliczeniowego; 7) świadczenia wychowawczego, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2017 r. poz. 1851 oraz z 2018 r. poz. 107, 138, 650, 1000 i 1076), oraz dodatku wychowawczego, o którym mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 998 i 1076); 8) świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 8a ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka (Dz. U. z 2018 r. poz. 1272; 9) świadczenia pieniężnego przyznawanego na podstawie art. 9 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski (Dz. U. poz. 2529); 10) nagrody specjalnej Prezesa Rady Ministrów przyznawanej na podstawie art. 31a ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. z 2012 r. poz. 392, z 2015 r. poz. 1064, z 2018 r. poz. 1669 oraz z 2019 r. poz. 271).

Art. 9 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej stanowi, że kryteria dochodowe podlegają weryfikacji co 3 lata, z uwzględnieniem wyniku badań progu interwencji socjalnej. Na podstawie ust. 2 ww. przepisu zostało wydane rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 7 października 2005 r. w sprawie progu interwencji socjalnej (Dz.U. Nr 211, poz. 1762), którego § 3 ust. 3 pkt 2 stanowi, że zakres potrzeb niezbędnych do egzystencji branych pod uwagę przy ustalaniu progu interwencji socjalnej obejmuje wydatki na mieszkanie.

S. jest administratorem danych osobowych swoich członków, w tym Pani B.B., i przetwarza je na podstawie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 845 ze zm.) i ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (Dz.U. z 2018 r. poz. 1825). Jak stanowi art. 4 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, członkowie spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali, są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni przez uiszczanie opłat zgodnie z postanowieniami statutu.

S. wyjaśniła w sprawie, że przetwarza dane osobowe Pani B.B. jako członka S. posiadającego spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu i w związku z tym prowadzi ewidencję należności z tytułu opłat eksploatacyjnych za używanie lokalu i wniesionych wpłat. S. wyjaśniła, że „nie przetwarza danych w zakresie informacji o miejscu i sposobie wpłat na poczet opłat eksploatacyjnych jak również właścicielach rachunków z których wpływają wpłaty. (…) ewidencjonuje jedynie na kontach rozrachunkowych z tytułu opłat eksploatacyjnych dokonywane wpłaty”.

Z materiału dowodowego sprawy wynika, że OPS wydał wobec Pani B.B. decyzję administracyjną uznającą kwotę świadczenia wypłaconego jej w formie zasiłku stałego za okres od […] lutego 2012 r. do […] września 2014 r. jako świadczenie nienależnie pobrane. W skardze do organu ochrony danych osobowych OPS wskazał, że „[w] związku z wyjściem na jaw okoliczności uzasadniających prowadzenie postępowania w dalszym ciągu co do wcześniejszych okresów” wystąpił do S. z wnioskiem „o udzielenie informacji dotyczących Pani B.B. zam. […] tj. wskazanie w jakiej wysokości i w jaki sposób były dokonywane wpłaty na poczet opłat mieszkaniowych w okresie od […].03.2007r. do […].12.2010r.”.     

Art. 6 pkt 16 ustawy o pomocy społecznej stanowi, że świadczenie nienależnie pobrane oznacza świadczenie pieniężne uzyskane na podstawie przedstawionych nieprawdziwych informacji lub niepoinformowania o zmianie sytuacji materialnej lub osobistej. Art. 96 ww. ustawy stanowi, że obowiązek zwrotu wydatków poniesionych na świadczenia z pomocy społecznej spoczywa na osobie i rodzinie korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej (ust. 1 pkt 1). Wysokość należności, o których mowa w ust. 1, podlegających zwrotowi oraz terminy ich zwrotu ustala się w drodze decyzji administracyjnej (ust. 3).

Art. 105 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że jednostki sektora finansów publicznych, w tym sądy, Policja, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i organy administracji publicznej, a także kuratorzy sądowi, pracodawcy, podmioty wykonujące działalność leczniczą, przedszkola, szkoły, placówki, poradnie i ośrodki, o których mowa w art. 2 pkt 1–8 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2018 r. poz. 996, 1000 i 1290), szkoły wyższe, organizacje pozarządowe, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 tej ustawy są obowiązani niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku kierownika ośrodka pomocy społecznej lub pracownika socjalnego udostępnić informacje, które mają znaczenie dla rozstrzygnięcia o przyznaniu lub wysokości świadczeń z pomocy społecznej, dla ustalenia wysokości odpłatności za świadczenia z pomocy społecznej lub dla weryfikacji uprawnień do świadczeń z pomocy społecznej, wysokości tych świadczeń lub odpłatności za te świadczenia.

Podkreślenia wymaga, że ww. przepis wśród podmiotów, które są zobowiązane udostępniać na rzecz ośrodka pomocy społecznej informacje, które mają znaczenie m.in. dla weryfikacji uprawnień do świadczeń z pomocy społecznej, wysokości tych świadczeń lub odpłatności za te świadczenia - nie zostały wymienione spółdzielnie mieszkaniowe.

Warto w tym miejscu wskazać, że Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z dnia 11 kwietnia 2005 r. podjętej w składzie siedmiu sędziów (sygn. akt I OPS 1/05) stwierdził, że „spółdzielnie mieszkaniowe (…) nie są "władzą publiczną", tj. organami państwowymi lub samorządowymi, lub innymi podmiotami sprawującymi w ich imieniu funkcje publiczne. (…) Brak jest podstaw prawnych, aby działalność spółdzielni mieszkaniowych można utożsamiać z wykonywaniem zadań publicznych w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy, skoro działalność spółdzielni mieszkaniowych ogranicza się do realizacji podstawowego ich celu, tj. zaspokajania potrzeb mieszkaniowych członków tej spółdzielni i ich rodzin, a zatem ograniczonej liczby osób zrzeszonych w danej spółdzielni. Spółdzielnie mieszkaniowe nie należą do sektora finansów publicznych w rozumieniu art. 5 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U z 2003 r., Nr 15, poz. 148 ze zm.), ani nie są też podmiotami realizującymi finanse publiczne w rozumieniu art. 6 tej ustawy” (tak też Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w postanowieniu z dnia 21 stycznia 2014 r. (sygn. akt IV SAB/Gl 125/13).

Dodatkowo wskazać należy, że w myśl art. 4 ustawy o pomocy społecznej osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w wyroku z dnia 14 czerwca 2006 r. (sygn. akt II SA/Go 100/06) uznał, że art. 105 ustawy o pomocy społecznej „nie wyłącza obowiązku przedłożenia określonych dokumentów przez osobę ubiegającą się o przyznanie świadczenia”. WSA stwierdził, że w sytuacji, gdy osoba ta „nie dostarcza żądanych przez organ dokumentów musi liczyć się z negatywnymi dla siebie konsekwencjami takiego działania. (…) realizacja uprawnień świadczeniobiorcy wymaga spełnienia przez niego określonych warunków, które powinny być oceniane w kontekście zasad i celów pomocy społecznej”. W wyroku z dnia 12 lutego 2012 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu (sygn. akt II SA/Po 636/09) orzekł: „Art. 4 ustawy o pomocy społecznej nakłada na osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej obowiązek współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej. Natomiast brak współdziałania lub odmowa zawarcia kontraktu socjalnego może stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczenia. (art. 11 ust. 2 ustawy)”. WSA dodał: „W wyroku z dnia 28 sierpnia 2007 r., sygn. akt. I OSK 1802/06 Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że (…) osoby, które wnoszą o przyznanie im pieniędzy publicznych, mają obowiązek współdziałania z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji rodziny (art. 4 ustawy) pod rygorem odmowy przyznania świadczenia (art. 11 ust. 2 ustawy)”.

 W świetle powyższego OPS jest uprawniony do wezwania osoby korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej (w niniejszej sprawie Pani B.B.) do przedstawienia dokumentów dotyczących pozyskanych przez OPS informacji o faktach mogących mieć wpływ na ocenę sytuacji materialnej wnioskodawcy, z pouczeniem, że nieprzedstawienie ich w wyznaczonym terminie będzie skutkować lub będzie mogło skutkować obowiązkiem zwrotu przyznanych świadczeń. Zaznaczenia wymaga, że choć obowiązek przeprowadzenia postępowania co do wszystkich istotnych okoliczności w sprawie przyznania świadczeń z pomocy społecznej spoczywa na ośrodku pomocy społecznej, jednak nie może to zwalniać osoby korzystającej ze świadczeń od współdziałania w realizacji tego obowiązku.      

Art. 105 ustawy o pomocy społecznej nie powinien być wykorzystywany do ustalania przez OPS dochodu osoby korzystającej ze świadczeń z pominięciem bezpośrednich narzędzi określonych w ww. przepisach tej ustawy, które powinny być stosowane w pierwszej kolejności z pouczeniem wnioskodawcy o wynikających z nich konsekwencjach.

W świetle powyższego nie ma podstaw do uwzględnienia skargi OPS na odmowę udostępnienia przez S. danych osobowych jej członka, Pani B.B., która korzysta ze świadczeń z pomocy społecznej, udzielanych przez OPS.

W tym stanie faktycznym i prawnym Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych rozstrzygnął, jak w sentencji.

Na podstawie art. 127 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego od niniejszej decyzji stronie przysługuje prawo do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji stronie. Jeżeli strona nie chce skorzystać z prawa do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, ma prawo do wniesienia skargi na decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie w terminie 30 dni od dnia doręczenia jej stronie. Skargę wnosi się za pośrednictwem Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Wpis od skargi wynosi 200 złotych. Strona ma prawo ubiegania się o prawo pomocy, w tym zwolnienie od kosztów sądowych.